نویسنده:حبیب الله ادیبی
برای تنهایی ایزتسو
یکی از اسلام شناسان پرآوازه معاصر پروفسور توشیهیکو ایزتسو ژاپنی است. او علیرغم خدمات بسیار ارزنده‌ای که در درازنای عمر بابرکتش به جهان اسلام و به‌خصوص برای شناساندن فرهنگ و تمدن اسلام و ایران به جامعه بشری عرضه داشته است می‌توان گفت یکی از گمنام‌ترین اندیشمندانی است که من می‌شناسم، این‌جانب حدود ۱۳ سال پیش ضمن مطالعه مقاله‌ای با اسم و بعضی از نظریات او آشنایی مختصری پیدا کردم و شیفته سخن و کلام او شدم، در آن مقاله موردبحث، نام بعضی از آثار او که به زبان فارسی ترجمه‌شده بود ذکر گردیده بود، برای دستیابی به نوشته‌ها و آثار این اندیشمند بزرگ، در هنگامه برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به آنجا مراجعه کردم و در پایگاه اطلاع‌رسانی وقتی اسم او را دادم کاربر مسئولِ غرفه اطلاع‌رسانی گفت در کل نمایشگاه فقط یک کتاب از ایشان دریکی از انتشاراتی‌ها وجود دارد، سخن آن کاربر یادشده را جدی نگرفتم و خوش‌بینانه به بسیاری از غرفه‌ها و انتشارات مهم و باسابقه نمایشگاه کتاب تهران سرکشی و لیست کتاب‌های آن‌ها را بررسی کردم اما هیچ نشانی از او نیافتم تا بالاخره به همان انتشاراتی که آدرس آن داده‌شده بود مراجعه نمودم، وقتی اسم چهارکتاب ترجمه‌شده او را به مسئول انتشارات دادم بعد از دقایقی جستجو، از پستوی غرفه‌اش کتابی از این اندیشمند بزرگ را برایم آورد و گفت این کتاب چاپ مهر و موم‌های گذشته است و همین یک جلد موجود است، بلافاصله کتاب یاد شده را خریداری ودر فرصت مناسب آن را مطالعه نمودم. کتاب یادشده توسط استاد احمد آرام به نیکویی ترجمه و نام خدا و انسان در قرآن بر او نهاده شده است. از آنجایی که یکی از حوضه‌های مهم مطالعاتی و پژوهش‌های اساسی این اندیشمند بزرگ مسئله زبان و زبان شناسی می‌باشد کتاب یاد شده نیز با همین رویکرد به مفهوم خدا و انسان در قرآن پرداخته است، آنچه مسلم است نویسندگان و دانشمندان علوم قرآنی ما از دیدگاه‌های گوناگون کلامی و فلسفی و جامعه شناختی و صرف و نحو و تفسیربا این کتاب آسمانی روبرو بوده‌اند و در حوضه معنیشناسی کمتر بدان پرداخته شده است لذا به جرات می‌توان گفت کتاب حاضر یکی از بهترین و موجزترین کتاب‌هایی است که ما را با مفاهیم کلیدی کتاب وحی آشنا می‌سازد و از این طریق می‌توان به قهرمان وحی (حضرت محمد ص) نگاهی تازه و نو پیدا نمود.
برای آشنایی بیشتر با این اندیشمند بزرگ معاصر در فضای مجازی انبوهی از نوشته‌ها و مطالب وجود دارد که علاقه مندان می‌توانند فراخور نیاز خود بدان‌ها مراجعه نمایند ولی همه این نوشته‌ها زندگی و فعالیت‌های علمی و پژوهشیش را برملا می‌سازند و اینکه ما صرفاً با زندگی این مرد بزرگ آشنایی پیدا کنیم و از دریای معرفت و اندیشه‌های او بی خبر باشیم چه سود؟ امید است مترجمین زبر دست و ناشران دلسوز نسبت به ترجمه و انتشار آثار ارزشمند این مرد بزرگ بیشتر از گذشته اقدام نمایند. در خاتمه برای آشنایی اندک خوانندگان محترم به چند سطری درخصوص زندگی ایشان بسنده می‌کنم.
توشیهیکو ایزتسو، اسلام شناس و مترجم قرآن به زبان ژاپنی و از مهم‌ترین پژوهشگران مطالعات اسلامی در عصر حاضر است، او آثار بسیاری از خود در زمینه‌های عرفان، تصوف، قرآن پژوهی، فلسفه و حکمت به جای گذاشته است. او در چهارم می ۱۹۱۴ میلادی در شهر توکیو دیده به جهان گشود در سال ۱۹۶۰ دکتری خود را در رشته ادبیات دریافت کرد، وی پس از تکمیل تحصیلات آکادمیک در ژاپن، مدتی در دانشگاه کیو مشغول به تحصیل شد و در این ایام، زبان عربی را فرا گرفت، ایزتسو در ۲۶ سالگی کتابی به زبان ژاپنی به نام تاریخ اندیشه عربی و پس از آن کتابی دیگر در باره فلسفه و عرفان، با تاکید بر فلسفه نو افلاطونی و عرفان یونانی در ۳۴ سالگی تألیف کرد و نیز کتابی در همین دوران در باره حضرت محمد به زبان ژاپنی نوشت علاقه فراوان ایزتسو به قرآن کریم سبب شد که وی برای اولین بار قرآن را به زبان ژاپنی ترجمه کند، این اثر که در نوع خود بی نظیر است در سه مجلد و طی سالهای ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۸ تکمیل شد.
ایزتسو با توجه به تسلط بر مفاهیم قرآنی به مطالعه ادبیات عرب دوره جاهلی پرداخت تا کلمات بنیادی و اساسی قرآن را در آن‌ها ریشه یابی کند و تحول و دگرگونی‌هایی که در آن‌ها پدید آمده را مشخص کند و در عین حال با نظرات و تبیین دانشمندان اسلامی در باره آن مضامین و مفاهیم آشنا شود، ثمره تمامی این کوشش‌ها نشر کتاب‌های مفاهیم اخلاقی و دینی در قرآن، خدا و انسان در قرآن و مفهوم ایمان در کلام اسلامی است.
ایزتسو هنگامی که در موسسه مطالعات اسلامی مک گیل بود با دکتر مهدی محقق استاد فلسفه آشنا شد و سبب این آشنایی علاقه مندی ایزتسو به عقاید شیعی و حکمت متعالیه ملاصدرا بود. این دو با همکاری یک دیگر متن عربی شرح منظومه ملاهادی سبزواری را تصحیح کردند. ایزتسو در سالهای دهه چهل بنا به دعوت و رایزنی انجمن فلسفه و حکمت ایران به کشور ما سفر می‌کند و ضمن آشنایی با فلاسفه ایرانی از جمله دکتر غلامرضا اعوانی و دیگران در همین انجمن به تدریس می‌پردازد. همانطور که در صدر این مقال اشاره رفت شرح زندگی کامل و آثار ایشان از حوصله این نوشته خارج است، لذا برای آشنایی بیشتر، مراجعه به سایت‌های مختلفی که به معرفی ایشان پرداخته‌اند توصیه می‌شود. ایزتسو در هفتم ژانویه ۱۹۹۳ میلادی مصادف با هفدهم دی ماه ۱۳۷۱ در ۷۹ سالگی در شهر کاماکاری ژاپن درگذشت.
منابع:
روزنامه ایران سال یازدهم شماره ۲۳۶۲ هفدهم دی ماه ۸۴
مقدمه کتاب خدا و انسان در قرآن ترجمه احمد آرام
برای خواندن دیگر نوشته های نویسنده در سایت ناظم سرا بر روی دکمه زیر کلیک فرمایید
دیگر نوشته های حبیب الله ادیبی در سایت ناظم سرا
